१४ असोज, काठमाडौँ । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले गाजामा जारी युद्ध अन्त्य गर्ने उद्देश्यसहित इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुसँग सहमतिमा तयार पारिएको २०-बुँदे शान्ति योजना सार्वजनिक गरेका छन्।
यस योजनामार्फत युद्ध अन्त्यसँगै बाँकी रहेका ४८ बन्धकको मुक्तिसमेत सुनिश्चित गर्न प्रस्ताव गरिएको छ। राष्ट्रपति ट्रम्पले सोमवार ह्वाइट हाउसबाट योजना घोषणा गर्दै वर्तमान परिस्थितिमा हमास निकै कमजोर भइसकेको र अब यस योजनालाई अस्वीकार गर्ने विकल्प नरहेको बताए।
प्रधानमन्त्री नेतान्याहुले योजना अस्वीकृत भए इजरायलले आफैं अन्तिम कारबाही गर्ने चेतावनी दिएका छन्।
उक्त योजना कतारका प्रधानमन्त्री र इजिप्टका गुप्तचर प्रमुखमार्फत हमाससम्म पुर्याइएको छ। हमासका वार्ताकारहरूले प्रस्तावलाई ‘राम्रो विश्वासका साथ’ अध्ययन भइरहेको बताएका छन्।पश्चिम किनारको प्यालेस्टिनी प्रशासनले योजना स्वागत गरेको छ भने इजिप्ट, जोर्डन, इन्डोनेसिया, पाकिस्तान, टर्की, कतार, साउदी अरेबिया र यूएईले संयुक्त वक्तव्य जारी गर्दै ट्रम्पको पहलको सराहना गरेका छन्।
तर दीर्घकालीन शान्तिको आधार मानिने प्यालेस्टिनी राज्य स्थापनाको विषयमा योजना मौन रहेको भन्दै केही नेताहरूले आलोचना गरेका छन्।
योजना अनुसार, इजरायलले सहमति जनाएलगत्तै ७२ घण्टाभित्र हमासले बाँकी सबै बन्धकहरू मुक्त गर्नुपर्नेछ। जवाफमा इजरायलले सयौं प्यालेस्टिनी बन्दी, जसमा आजीवन कैद भोगिरहेका कैदी पनि छन्, रिहा गर्नेछ।
योजनामा हमासको निःशस्त्रीकरण पनि समावेश गरिएको छ, जुन विगतमा विवादास्पद मुद्दा रहँदै आएको हो। यसपटक अस्थायी प्रशासकीय समिति गठन गरिनेछ, जसमा ट्रम्प स्वयं र पूर्व बेलायती प्रधानमन्त्री टोनी ब्लेयरलाई समेत समावेश गरिने प्रस्ताव छ।
बन्धक मुक्तिपछि शान्तिपूर्ण सहअस्तित्वमा प्रतिबद्ध हमास सदस्यलाई माफी दिने र गाजा छोड्न चाहनेलाई सुरक्षित निकास दिनेसमेत योजनामा उल्लेख गरिएको छ। तर इजरायली सत्तारूढ गठबन्धनका कट्टरपन्थी नेताहरूले योजना विरुद्ध कडा प्रतिक्रिया दिएका छन्। उनीहरू हमासको पूर्ण उन्मूलनको माग गर्दै आएका छन्।
नेतान्याहु–कतार सम्बन्धमा सुधार प्रयास
नेतान्याहुले हालै कतारमा भएको इजरायली आक्रमणप्रति खेद व्यक्त गर्दै सम्बन्ध सुधार्ने प्रयास गरेका छन्। उक्त आक्रमणमा एक कतारी सैनिकको ज्यान गएको थियो। ह्वाइट हाउसले नेतान्याहुको माफी कतारी प्रधानमन्त्रीले स्वीकार गरेको जानकारी दिएको छ।
तर इजरायली अति-दक्षिणपन्थी नेताहरूले सो कारबाहीलाई ‘न्यायपूर्ण’ र ‘नैतिक’ ठहर गर्दै समर्थन गरेका छन्।
ट्रम्पको सक्रियता र दबाब
राष्ट्रपति ट्रम्पले योजना सफल नहुँदा हमासविरुद्ध थप इजरायली कारबाहीमा आफ्नो ‘पूर्ण समर्थन’ रहने चेतावनी दिएका छन्। उनले इरानसँगको छोटो युद्धमा इजरायलको पक्षमा अमेरिकी बमवर्षक प्रयोग गर्न आदेश दिएका थिए। नेतान्याहुविरुद्धको भ्रष्टाचार मुद्दालाई ‘विच हन्ट’ बताउँदै ट्रम्पले खुला समर्थन जनाएका थिए।
तर हालै कतारमा हमास अधिकारीमाथिको असफल आक्रमणले ट्रम्पलाई असन्तुष्ट बनाएको जनाइएको छ।
अरब नेतासँग छलफल, ‘शान्तिको नयाँ युग’ को आशा
गत हप्ता न्युयोर्कमा सम्पन्न संयुक्त राष्ट्रसंघ महासभाको साइडलाइन बैठकमा राष्ट्रपति ट्रम्पले विभिन्न इस्लामिक देशका नेताहरूसँग छलफल गरेका थिए। “म प्यालेस्टिनीहरूलाई आफ्नो भाग्यको जिम्मेवारी लिन चुनौती दिन्छु,” ट्रम्पले भने, “हामीले अब उनीहरूलाई त्यो अवसर दिइरहेका छौँ।”
उनले उक्त सम्झौतालाई मध्यपूर्वमा स्थायी शान्ति र समृद्धिको नयाँ युग को सुरुआतको रूपमा चित्रण गरेका छन्।
राजनीतिक विश्लेषकहरूका अनुसार ट्रम्पको २०-बुँदे योजना द्वन्द्व अन्त्यतर्फ एक महत्वपूर्ण कूटनीतिक प्रयास हो। तर, हमासको निःशस्त्रीकरण, इजरायली आन्तरिक राजनीति र प्यालेस्टिनी राज्यको अस्पष्ट अवस्थाले यसको सफल कार्यान्वयनलाई जटिल बनाउने संकेत गरेका छन्।
