१५ असोज, काठमाडौँ । पहिला असोज १ गते मनाइने राष्ट्रिय चलचित्र दिवस यस वर्ष देखि भने असोज १५ गते मनाइदैछ । नेपालको पहिलो कथानक चलचित्र “आमा”को प्रदर्शन मितिलाई ध्यानमा राखेर असोज १५ लाई राष्ट्रिय चलचित्र दिवस मनाउन थालिएको हो ।
नेपालमा चलचित्र निर्माण र प्रदर्शनको इतिहास करिब सात दशक लामो छ। सन् १९५१ मा नेपाली भाषामा निर्माण भए पनि कोलकातामा उत्पादित चलचित्र सत्य हरिशचन्द्र लाई डि.बी. पराजुलीले निर्माण गरेका थिए । यद्यपि नेपालमै निर्माण भई प्रदर्शनमा आएको पहिलो चलचित्र भने आमा हो, जुन सन् १९६४ अक्टोबर ७ (वि.सं. २०२१ असोज १५) मा प्रदर्शन गरिएको थियो ।
चलचित्र आमा मा तत्कालीन रेडियो गायक तथा संगीतकार शिवशंकर मानन्धर र रंगमञ्चकी चर्चित कलाकार भुवन चन्दले नायक-नायिकाको भूमिका निर्वाह गरेका थिए। यो चलचित्रसँगै नेपाली समाजले चलचित्रलाई आफ्नै संस्कृतिको अभिन्न हिस्सा बनाउन थालेको देखिन्छ ।
यसपछि वि.सं. २०२३ मा अर्को चर्चित चलचित्र माईतीघर प्रदर्शनमा आयो। भारतीय नायिका माला सिन्हा र नेपाली कलाकार सी.पी. लोहनी अभिनीत यस चलचित्रले ठूलो लोकप्रियता कमाएको मात्र होइन, माईतीघर मण्डलाको नामाकरण पनि यही चलचित्रको निर्माण समूहको कार्यालयसँगै जोडिएको छ। उल्लेखनीय कुरा के छ भने, चलचित्रमार्फत परिचित भएका कलाकार माला सिन्हा र सी.पी. लोहनी वास्तविक जीवनमा पनि दाम्पत्य बन्धनमा बाँधिएका थिए। यस वर्ष अभिनेता लोहनीको निधन भएपनि नेपाली चलचित्र क्षेत्रमा उहाँको योगदान सदैव स्मरणीय रहनेछ।
नेपाली चलचित्र उद्योग सुरुवाती चरणमा अनेकौँ आरोह–अवरोह पार गर्दै आज विश्व मानचित्रमा आफ्नो छवि स्थापित गर्न सफल भएको छ। यस क्रममा कलाकार, निर्देशक, प्राविधिकदेखि वितरक र दर्शकसम्म सबैको भूमिकाले नेपाली चलचित्रलाई नयाँ उचाइमा पुर्याएको छ।
राष्ट्रिय चलचित्र दिवसलाई नेपाली चलचित्रको गौरवशाली यात्रा सम्झने मात्र नभई यसलाई अझ व्यवस्थित र विश्वस्तरीय बनाउन योगदान दिने अवसरको रूपमा लिइएको छ।
