९ मंसिर, काठमाडौँ । आज विवाह पञ्चमी पर्व श्रद्धा र उत्साहका साथ मनाइँदैछ।
भगवान श्रीराम र माता सीताको विवाहको स्मरणमा मनाइने यो पर्व हिन्दू पंचाङ्गअनुसार प्रत्येक वर्ष मार्गशीर्ष महिनाको शुक्ल पक्षको तृतीया तिथिमा पर्वका रूपमा मनाइन्छ। मान्यताअनुसार यही दिन मिथिलानगरीमा राजा जनकको उपस्थितिमा राम–सीताको ऐतिहासिक विवाह सम्पन्न भएको थियो, जसलाई ‘दिव्य वैवाहिक मिलन’ मानिन्छ।
यस अवसरमा परिवारहरूमा विशेष पूजा–पाठ गर्ने परम्परा रहेको छ। विवाहित दम्पतीहरूले वैवाहिक जीवनमा सुख–समृद्धि र स्थिरताको कामना गर्दै श्रीराम–सीताको आशिष् ग्रहण गर्छन् भने अविवाहित युवक–युवतीहरूले योग्य जीवनसाथी प्राप्तिको प्रार्थना गर्छन्। पौराणिक मान्यताअनुसार विवाह पंचमीका दिन गरिएको पूजा–अर्चनाले दाम्पत्य जीवनमा प्रेम, सौहार्द र समझदारी वृद्धि हुने तथा जीवनका बाधा–अवरोधहरू हट्ने विश्वास छ।
यस वर्ष विवाह पंचमीको तिथि २४ नोभेम्बर राति ९ बजेर २२ मिनेटदेखि सुरु भइसकेको छ भने तिथि २५ नोभेम्बर राति १० बजेर ५६ मिनेटमा समाप्त हुनेछ।
पञ्चाङ्गअनुसार यस वर्षको विवाह पंचमी अति शुभ मानिएको छ। यस दिन शिववास योग, ध्रुव योग र सर्वार्थ सिद्धि योगको संयोग बन्दैछ, जसका कारण आजको दिन अझै मंगलकारी हुने ज्योतिषीय मान्यता छ। यी शुभ योगमा श्रीराम–सीताको विधिपूर्वक पूजन गरेमा विवाहसम्बन्धी सबै प्रकारका समस्याहरू हट्ने विश्वास गरिन्छ।
विवाह पञ्चमीमा पूजन विधि
विवाह पंचमीको पूजा सरल तर अत्यन्तै फलदायी मानिन्छ। बिहान स्नान गरी स्वच्छ र उज्यालो वस्त्र धारण गर्ने, घरको पूजा स्थल सफा गरी फूलले सजाउने, भगवान राम र माता सीताको प्रतिमा वा तस्वीर स्थापना गरी दीप प्रज्वलन गर्ने, हल्दी, अक्षत, फूल, धूप र नैवेद्य अर्पण गर्ने, शान्त मनले राम–सीताको विवाह कथा सुन्ने वा मन्त्र जप गर्ने, अन्त्यमा आरती गरी परिवारको कल्याण, सुख–समृद्धि र वैवाहिक सौहार्दको प्रार्थना गर्ने विधि छ।
विवाह पञ्चमीका उपाय
१. राम–सीताको संयुक्त पूजन : बिहान स्नानपछि भगवान राम र माता सीताको संयुक्त पूजन गरी दाम्पत्य सुख, पारिवारिक शान्ति र मधुर सम्बन्धको कामना गर्दा विशेष फल प्राप्त हुने मान्यता छ।
२. हल्दी र अक्षत अर्पण : विवाहको प्रतीक मानिने हल्दी र अक्षत अर्पण गर्दा घर–परिवारमा शुभता बढ्ने र विवाहमा देखिने अवरोधहरू हट्ने विश्वास छ।
३. माता सीतालाई रातो फूल अर्पण : रातो रंग प्रेम, समर्पण र स्थिरताको प्रतीक हो। विवाह पंचमीमा माता सीतालाई रातो फूल अर्पण गर्नाले वैवाहिक जीवनमा प्रेम, समझदारी र आपसी सम्मान वृद्धि हुन्छ भन्ने मान्यता छ।
