२८ मंसिर, वीरगञ्ज । वीरगञ्ज महानगरपालिकाले घण्टाघर नजिकै रहेको बीपी उद्यानमा डोजर चलाएर अनधिकृत संरचनाहरू हटाएपछि शहरको व्यवस्थापन र स्थानीय व्यवसायीको जीविकोपार्जनबीचको द्वन्द्व सतहमा आएको छ । महानगर प्रमुख राजेशमान सिंहको नेतृत्वमा आइतबार बिहान नगर र सशस्त्र प्रहरीको सहयोगमा यो खाली गर्ने कार्य भएको हो ।
सार्वजनिक स्थलको सुरक्षा र शहरलाई व्यवस्थित बनाउने महानगरको कदमलाई एकातर्फ स्वागत गरिएको छ भने, अर्कोतर्फ दशकौँदेखि त्यहीँ व्यवसाय गर्दै आएका दर्जनौँ तरकारी तथा फलफूल व्यवसायीहरू आक्रोशित बनेका छन् । उनीहरूले घण्टाघरमा भेला भई आफ्नो दैनिक आम्दानीको स्रोत गुमेको भन्दै महानगर प्रमुखको कार्यशैलीप्रति आपत्ति जनाएका छन् ।
तर विशेषज्ञका अनुसार वीरगञ्जको बीपी उद्यान शहरको मुटु मानिन्छ । यहाँको अव्यवस्थित बजारले ट्राफिक जाम, फोहरमैला र सार्वजनिक स्थलको दुरुपयोगको समस्या सिर्जना गर्दै आएको थियो। यस सन्दर्भमा, महानगरपालिकाको कदम शहरको व्यवस्थित व्यवस्थापन र सार्वजनिक सम्पत्तिको संरक्षणको दृष्टिले आवश्यक र सकारात्मक देखिन्छ।
महानगरपालिकाले छपकैयास्थित रेल्वे रोड छेउमा करिब ७० लाख रुपैयाँको लागतमा २८ सटरसहित नयाँ सुविधा सम्पन्न थोक तरकारी तथा फलफूल बजार गत आईतबारदेखि सञ्चालनमा ल्याएको छ। यसले केवल विस्थापन होइन, व्यवस्थित स्थानान्तरणको तयारी भएको संकेत दिन्छ।
मेयर सिंह र प्रमुख जिल्ला अधिकारी भोला दाहालले नयाँ बजारले किसान र उपभोक्ता दुवैलाई लाभ पुर्याउने बताएका छन्। बीपी उद्यानका व्यवसायीहरूलाई नयाँ बजारमा स्थानान्तरण गर्ने योजना पनि यसमा समेटिएको छ। यसलाई स्थानीयवासीकै सम्पत्तिको रूपमा विकास गरिने मेयर सिंह योजना छ ।
नवनिर्मित बजारको जग्गा तीन दशक लामो विवादपछि कानुनी रूपमा सुरक्षित र सार्वजनिक कायम भएको हुनाले दीर्घकालीन सञ्चालनमा कानूनी जटिलता न्यून हुने सम्भावना छ।
मेयर सिंह भन्छन्, “बीपी उद्यानबाट हटाइएका व्यवसायीहरूको अहिलेको आक्रोश बिल्कुल सही छ। उनीहरू लामो समयदेखि त्यहीँ व्यवसाय गर्दै आएका छन् र यस कदमले उनीहरूको दैनिक आम्दानीमा प्रत्यक्ष असर पारेको छ।
नयाँ बजार खुलिसकेको भए पनि व्यवसायीहरूले नयाँ स्थानमा सर्न, ग्राहकलाई पुनः आकर्षित गर्न र व्यवसाय फेरि स्थापित गर्न समय र सहयोग आवश्यक पर्छ। उनीहरूको मुख्य माग भनेको वैकल्पिक व्यवस्थाको उपलब्धता हो।
विशेषज्ञहरू भन्छन्, यदि महानगरले स्थानान्तरण प्रक्रिया सहज बनाउँदैन भने समस्या अझ बढ्न सक्छ।”
वीरगञ्जको घटनाले नेपालका शहरी क्षेत्रहरूमा देखिने विकास र विस्थापनबीचको द्वन्द्वलाई उजागर गरेको छ। महानगरपालिकाले शहरलाई सफा र व्यवस्थित बनाउन गरेको पहल सराहनीय छ, तर यसलाई सफल बनाउन संवाद, समन्वय र मानवोचित समाधान आवश्यक छ।
व्यवसायीहरूलाई नयाँ बजारमा सहज र पारदर्शी रूपमा स्थानान्तरण गराउने, प्रारम्भिक प्रोत्साहन र सुरक्षा सुनिश्चित गर्ने उपायहरू अपनाइए मात्र व्यवस्थापन र विकासको लक्ष्य पूर्ण हुने विशेषज्ञको भनाई छ ।
यो घटना अन्य महानगरपालिका र उपमहानगरपालिकाहरूका लागि पनि सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमण हटाउँदा जीविकोपार्जन गुमाएकाहरूलाई कसरी व्यवस्थापन गर्ने भन्ने विषयमा महत्वपूर्ण पाठ बन्न सक्छ।
