२१ कात्तिक, काठमाडौं। राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) का सभापति एवं पूर्वगृहमन्त्री रवि लामिछानेले नख्खु कारागारबाट आफू कारागार प्रशासनको आग्रह र अनुरोधमा बाहिर निस्किएको दाबी गरेका छन्। जेन–जी आन्दोलनमा भएको दमनबारे जाँचबुझ गर्न गठित आयोगसँग करिब छ घण्टा दिइएको बयानमा लामिछानेले त्यस्तो जवाफ दिएका हुन्।
आयोगसम्बन्धी स्रोतका अनुसार लामिछानेले बताएका छन् कि भदौ २५ गते कारागारभित्र बसेको बेला बाहिरबाट प्रदर्शनकारीहरूको चर्को नाराबाजी र प्रदर्शन हुँदै कारागारतिर अग्रसर भएपछि सुरक्षाकर्मी तथा कारागार प्रशासनले “जेल जोगाउनै नसक्ने अवस्था” आएको बताउँदै आफूलाई कारागारबाहिर लैजान आग्रह गरेको थियो। लामिछानेले आयोगमा भने— “यहाँ हामीले थेग्न सक्दैनौं, हजुर गइदिनुपर्ने भयो” भनेर सुरक्षाकर्मी र कारागार प्रशासनले आग्रह गरेपछि पत्र तयार गरी आफू निस्किएको हुँ भनेर आयोगसम्बन्धी स्रोतले उद्धृत गरेका छन्।
आयोगले दुई दिन नख्खु कारागारको स्थलगत निरीक्षण गरेको र त्यहाँका कैदीहरूको नाईके तथा भाइनाइकेहरूसँग सोधपुछ गरेको थियो। सो स्थलगत अध्ययनपछि आयोगले १९ कात्तिकमा लामिछानेको बयान लिएको थियो।
आयोगमा बयान सुरु गर्दा लामिछानेले आयोगका अध्यक्ष गौरीबहादुर कार्की र सदस्य विज्ञानराज शर्माको नाम लिएर आफू “विश्वासले आएको” उल्लेख गरेका थिए। उनले भनेका थिए— “मैले अर्का सदस्य (विशेष्वर भण्डारी) लाई नचिन्दो रहेछु, तपाईहरू दुई जना यहाँ हुनुहुन्छ भनेपछि तपाईहरूमाथिकै विश्वासले बयानमा आएको हुँ। मलाई अरूको विश्वास छैन, तर तपाईहरूको नाम देखेपछि मलाई अन्याय हुनेछैन भनेर बयानमा आएको हुँ।”
बयानअनुसार, उसै दिन कारागारमाथि आक्रमण र तोडफोडको जोखिम बढेपछि रास्वपा समर्थक तथा प्रदर्शनकारीहरूको एक टोली कारागारमा जम्मा भई “रवि बाहिर निकाल्नुपर्ने” माग बढाउन थाल्यो। त्यही क्रममा कारागार प्रशासनका कर्मचारीहरूले रास्वपाका केही नेता तथा लामिछानेकी पत्नी निकिता सामेललाई खबर गरेको पनि दावीमा उल्लेख छ। सुरूमा सानो भीड नियन्त्रणमा राख्ने प्रयास गरिए पनि भीड बढेसँगै चुनौती महसुस गर्न थालिएको र त्यसपछि प्रशासनले लामिछानेलाई बाहिर लैजान आग्रह गरेको बयानमा उल्लेख छ।
लामिछानेले आयोगलाई कारागारबाट निस्कँदा जारी गरिएको पत्र आफूले तयार नपारेको र पत्रमा लेखिएको कुरा आफूले हेर्न नपाएको दाबी पनि गरेका छन्। उनले भनेका थिए कि भीडले “अहिले नै मार्छु र काट्छु” भन्ने दबाब दिएका कारण बाध्य भएर पत्रमा हस्ताक्षर गरेको बताए। जाँचबुझ आयोगले नख्खुका जेलर सत्यराज जोशीको पनि बयान लिएको थियो; जोशीले पनि परिस्थिति नियन्त्रणबाट बाहिर गएको र कैदीबन्दी नै मारिने जोखिम देखिएपछि थुनामुक्त गर्नु उचित ठानेको लेखेको आयोगमा लिखित जवाफमा उल्लेख छ। जोशीले प्रेसकर्मीहरू जस्तै पहेँलो टल्किने ज्याकेट लगाएका व्यक्तिहरूको चर्को दबाबका कारण पत्रमा हस्ताक्षर गरेको स्वीकार गरेका छन्।
लामिछानेले बयानमा भनेका छन् कि पनि कारागारबाहिरको जोखिमका कारण उनी सुरक्षाका लागि सामान्य गाडीमा घर जान सुरक्षामा समस्या देखेर ‘रुफटप’ सुविधा भएको गाडी मगाएर गएका थिए। आयोगसँगको संवादमा उनले आफ्नो कार्यशैली चुस्तदुरुस्त बनाउन सम्बन्धमा सुझाव पनि दिएका र एआई टुल प्रयोग गरी बोलीबाटै छिटो लिपिबद्ध गर्ने सुझाव दिएका थिए। बयान लिपिबद्ध गर्दा लामिछानेले स्वयं सहजीकरण गरेर बोलेको पाठ लिपिबद्ध गराइ औंठाछाप र हस्ताक्षरसहित अभिलेखिकृत भएको आयोगले जनाएको छ।
जेन–जी आन्दोलनसम्बन्धी दमन र सो घटनाको अनुसन्धन गर्ने आयोगले उक्त घटनाका पक्षहरू र साक्षीहरूको बयान सुनेर थप तथ्याङ्क सङ्कलन गरिरहेको छ। आयोगले प्रस्तुत सबै बयान र स्थानीय निरीक्षणका आधारमा घटनाक्रमको थप निष्कर्ष सार्वजनिक गर्ने अपेक्षा गरिएको छ।
