११ साउन,चितवन । चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जको हात्ती प्रजनन तथा तालिम केन्द्र, खोरसोर सौराहामा हालसम्म ६८ वटा हात्ती छावा जन्मिएको छ।
केन्द्रका प्रमुख मणिपुरण चौधरीका अनुसार, प्रजनन केन्द्रको स्थापना वि.सं. २०४४ मा भारत, थाइल्याण्ड र म्यानमारबाट २० वटा हात्ती ल्याएर गरिएको थियो। तीमध्ये छ वटा भाले र १४ वटा पोथी हात्ती थिए।
२०४९ सालमा पहिलोपटक छावा जन्मिएको थियो
वि.सं. २०४९ को चैतमा पहिलोपटक छावा जन्मिएको थियो। त्यसयता हालसम्म ६८ वटा छावा जन्मिएका छन्, जसमा ३९ भाले र २९ पोथी रहेका छन्। तीमध्ये सात वटा छावाको मृत्यु भइसकेको छ।
हाल चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जभित्र ५८ वटा हात्ती छन्। प्रजनन केन्द्रमा मात्रै २२ वटा हात्ती छन्, जसमा ९ माउ हात्ती र १३ बच्चा छन्। तीमध्ये ६ वटा बच्चालाई तालिम दिइएको छ र चाँडै उनीहरूलाई विभिन्न पोष्टहरूमा सुरक्षार्थ पठाइने छ।
छावाहरूको नाम प्रतिष्ठित व्यक्तिको सम्मानमा राखिने परम्परा
प्रजनन केन्द्रमा जन्मिएका छावाहरूको नाम पूर्व राजा, राजपरिवारका सदस्यदेखि सुरक्षाकर्मीहरूसम्मको सम्मानमा राखिँदै आएको छ। हालै निधन भएका संरक्षण अधिकृत वेदबहादुर खड्काको सम्मानमा एक नयाँ छावाको नाम ‘वेदगज’ राखिएको छ।
छावा जन्मिएको १२ औँ दिनमा न्वारन गर्ने परम्परा अनुसार, साउन ७ गते ‘वेदगज’ को नामकरण गरिएको हो।
लोकतन्त्रकलीको तेस्रो सन्तान वेदगज
‘वेदगज’ नाम दिइएको छावा २२ वर्षीया हात्ती लोकतन्त्रकलीको तेस्रो सन्तान हो। उनले यसअघि बुधगज र स्वर्णकलीलाई जन्म दिइसकेकी छन्।
निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत डा. गणेशप्रसाद पन्तका अनुसार, हात्ती प्रजनन केन्द्रमा जङ्गली हात्तीहरू — जस्तै नानापाटेघर, ध्रुवे, गोविन्दे, रोनाल्डो, कृष्णेलगायत आएर संसर्ग गर्छन्। यहाँ जन्मिएका छावाहरू तिनैका सन्तान भएको अनुमान गरिएको छ।
यसअघि, बाघको आक्रमणमा ज्यान गुमाएका रमेश चौधरीको नाममा ’रमेशगज’, र तस्करसँगको भिडन्तमा मारिएका शेषचन्द्र चौधरीको नाममा ’शेषचन्द्रगज’ नामकरण गरिएको थियो।
