बिरगञ्जको हावा स्वास्थ्यका लागि असुरक्षित स्तरमा पुगेको छ

१७ कात्तिक, बिरगञ्ज । आज बिरगञ्जमा वायुमण्डलीय गुणस्तर अत्यन्तै खतरनाक अवस्थामा पुगेको छ। विश्वव्यापी हावा गुणस्तर मापन वेबसाइट IQAir का अनुसार बिरगञ्जमा PM₂.₅ को मापन ७१.६ µg/m³ पुगेको छ, जुन विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन (WHO) ले सिफारिस गरेको सुरक्षित स्तरभन्दा करिब १४ गुणा बढी हो।

IQAir ले आजको मापनमा बिरगञ्जलाई “Unhealthy for Sensitive Groups”, अर्थात् बच्चा, वृद्ध, गर्भवती महिला, तथा दम वा मुटु रोगी व्यक्तिहरूका लागि अत्यधिक जोखिमपूर्ण स्तरमा वर्गीकृत गरेको छ।
यसले स्पष्ट रूपमा जनाउँछ, आजको हावामा सास फेर्नु स्वास्थ्यका लागि हानिकारक बन्न सक्छ।

स्वास्थ्यमा पर्ने असरहरू

विशेषज्ञहरूका अनुसार, उच्च PM₂.₅ र PM₁₀ कणहरूले शरीरमा दीर्घकालीन समस्या निम्त्याउने सम्भावना रहन्छ ।

मुख्य असरहरू यस प्रकार छन्

श्वासप्रश्वास समस्या: सास फेर्न गाह्रो हुने, खोकी बढ्ने, घाँटी दुख्ने, आँखा पोल्ने।

दम र मुटुका रोगीहरूमा जटिलता: फोक्सोको कार्यशक्ति घट्ने र मुटुमा अतिरिक्त दबाब पर्न सक्छ।

दीर्घकालीन असर: निरन्तर प्रदूषित हावामा बस्दा फोक्सो र रक्तवाहिनी प्रणालीमा स्थायी क्षति पुग्न सक्छ, जसले क्यान्सरको जोखिमसमेत बढाउँछ।

बच्चा र वृद्धहरू सबैभन्दा जोखिममा: उनीहरूको प्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर हुने भएकाले सानो मात्र प्रदूषणले पनि ठूला असर पार्न सक्छ।

नेपालमा गरिएको एक अध्ययन अनुसार, प्रदूषित सहरमा बस्ने मानिसहरूमा स्वासप्रश्वास र मुटु–सम्बन्धी रोगहरूको दर ग्रामीण क्षेत्रमा बस्नेभन्दा दोब्बर बढी पाइन्छ ।

बच्ने तरिका: घरमै अपनाउन सकिने सरल उपायहरू

प्रदूषणको असरबाट जोगिनका लागि स्वास्थ्य विशेषज्ञहरूले निम्न उपायहरू सुझाव दिएका छन्

बाहिरको गतिविधि सीमित गर्नुहोस्: बिहान र साँझ हावा सबैभन्दा प्रदूषित हुन्छ, त्यसबेला बाहिर ननिस्कनुहोस्।

ढोका–झ्याल बन्द राख्नुहोस्: धुलो र प्रदूषक कण घरभित्र पस्न नदिनुहोस्।

N95 मास्क प्रयोग गर्नुहोस्: साधारण कपडाको मास्कले सूक्ष्म कण रोक्दैन, त्यसैले N95 वा समान गुणस्तरको मास्क लगाउनुहोस्।

भित्रमै व्यायाम गर्नुहोस्: बाहिर धुलोमा हिँड्नुको सट्टा घरभित्र हल्का व्यायाम गर्नुहोस्।

हावा शुद्ध गर्ने उपकरण (Air Purifier) प्रयोग गर्नुहोस्: बजारमा उपलब्ध यन्त्रहरूले PM₂.₅ स्तर घटाउन सहयोग पुर्‍याउँछन्।

धुलो र धुवाँ स्रोतबाट टाढा रहनुहोस्: सडक, निर्माण स्थल, वा ट्राफिक क्षेत्रबाट सकेसम्म दूरी कायम गर्नुहोस्।

स्थानीय निकायको सूचना पालन गर्नुहोस्: वातावरण विभाग वा नगरपालिकाले जारी गर्ने स्वास्थ्य सन्देशलाई ध्यान दिनुहोस्।

किन बढ्दैछ बिरगञ्जको वायु प्रदूषण?

बिरगञ्ज नेपालको प्रमुख औद्योगिक तथा व्यापारिक नाकामध्ये एक हो। औद्योगिक धुवाँ, ट्राफिकको अत्यधिक घनत्व, सडक निर्माणका धुलो र सिमाना पारको ट्रक–चालक आवागमनले हावामा धुलो र विषाक्त कणको मात्रा दिनप्रतिदिन बढाइरहेको छ। स्थानीय सरोकारवालाहरूका अनुसार वर्षा नभएका दिनमा यो समस्या झन् गम्भीर हुने गर्छ।

आजको मापन अनुसार, बिरगञ्जको हावा स्वास्थ्यका लागि असुरक्षित स्तरमा पुगेको छ। विशेष गरी संवेदनशील समूहका मानिसहरूले अत्यधिक सावधानी अपनाउन आवश्यक छ। दैनिक जीवनशैलीमा सानो परिवर्तन र सजगता अपनाएर हामी आफ्नो र आफ्ना परिवारको स्वास्थ्य जोगाउन सक्छौं।